لیپوساکشن یکی از رایج‌ترین و پرطرفدارترین تکنیک‌های جراحی در سطح جهان است که این روزها طرفداران زیادی را به خود جلب کرده. در حالی‌که تبلیغات فراوان و نیز گفته‌های متناقض در مورد این عمل جراحی باعث بروز سر‌‌درگمی‌ها و شایعات بسیاری شده است و امروزه اکثر افرادی که به شدت از این نوع روش جراحی استقبال می‌کنند، فقط به جنبه زیبایی آن توجه دارند، به گفته متخصصان جراحی زیبایی انجام این عمل در صورت بی‌خطر بودن، یکی از روش‌های مفید جهت برطرف کردن و از بین بردن چربی‌های زایدی است که با ورزش و رژیم غذایی تغییری نمی‌کنند.
دکتر سارا قربانی تنها پزشک زن فوق‌تخصص جراحی پلاستیک در ایران است که پس از گذراندن بورد تخصصی جراحی پلاستیک، با موفقیت فارغ‌التحصیل شده است.
او در این گفتگو در مورد موارد کاربرد این عمل جراحی و عوارض آن برای کسانی که نادانسته از آن استقبال می‌کنند، توضیح می‌دهد.
- در کشور ما از بین شاخه‌‌های مختلف جراحی پلاستیک، جراحی لیپوساکشن از همه بیشتر شهرت پیدا کرده. چرا؟
متاسفانه در جامعه ما خیلی از افراد به جنبه درمانی این نوع اعمال جراحی توجهی ندارند و فقط صرف انجام عمل زیبایی به این جراحی‌ها روی می‌آورند. البته تبلیغات گمراه‌کننده نیز در این زمینه نقش زیادی دارند. گاهی در این تبلیغات برای جلب نظر مردم به مسائلی اشاره می‌شود که حتی برای ما هم وسوسه‌کننده است. متاسفانه به دلیل جنبه‌های اقتصادی نیز بعضی از پزشکان بیمار را تشویق به انجام این جراحی می‌کنند.
- در مورد نحوه انجام جراحی توضیح می‌دهید؟
عمل جراحی شامل خارج کردن چربی زیر‌جلدی با استفاده از کانولای متصل به پمپ تخلیه‌کننده است. کانولا میله کوچک حاوی سوراخ‌های متعدد است که از طریق برش‌های کوچک 5 تا 6 میلیمتری وارد فضای زیر پوست می‌شود.
در این روش عروق خونی و عصب‌رسانی به پوست محل عمل حفظ می‌شود. با کاهش حجم چربی، پوست رویی به مرور زمان به بافت عضلانی زیرین نزدیک‌تر شده و جمع می‌شود که در نهایت منجر به اصلاح کانتور بدن می‌شود.
- شما می‌گویید هدف این جراحی کاهش حجم چربی است، پس چرا روش‌های جراحی دیگر مثل اولتراسوند، ویبریشن و ... این قدر مشهور نشده‌اند؟
اولتراسوند، ویبریشن و... دستگاههای مختلف با کاربردهای مختلف هستند که هر کدام مزایا و معایبی دارند؛ مثلاً در اولتراسوند سوراخ‌های لازم برای ورود کانولا باید بزرگ‌تر باشد، یا مثلا در این روش احتمال ایجاد سوختگی و آسیب حرارتی بیشتر است. در مجموع باید گفت که انجام لیپوساکشن خوب به تجربه جراح پلاستیک و تکنیک درست وابسته است و استفاده از این دستگاه‌ها روش‌های فرعی هستند. در همه جای دنیا هم همین‌طور است.
- شما به همه افراد چاق انجام این جراحی را توصیه می‌کنید؟
خیر، ببینید بیماران بر اساس وزن و قد به چهار گروه تقسیم می‌شوند که شامل وزن طبیعی، وزن زیاد، چاق و چاقی بیش از حد هستند. افراد مناسب برای لیپوساکشن در دو گروه قرار می‌گیرند؛ به عنوان مثال فردی با قد 175سانتی‌متر و با وزن 75 تا 78 کیلوگرم در گروه اول، با وزن 78 تا 92 کیلوگرم در گروه دوم، از 93 تا 120 کیلوگرم در گروه سوم و بیشتر از آن در گروه چهار قرار می‌گیرند.
بنابراین بیمار مناسب برای عمل با قد 175 باید وزن حداکثر 92 تا 93 کیلوگرم داشته باشد. بیمارانی که در گروه 3 و 4 قرار می‌گیرند ابتدا باید به متخصص تغذیه مراجعه نموده و پس از کاهش وزن و قرار گرفتن در طیف وزنی مناسب تحت جراحی قرار گیرند. البته در ابتدا لیپوساکشن برای کاهش حجم‌های کوچک از چربی‌های تجمع‌یافته در افراد با وزن طبیعی به کار می‌رفت اما حالا از آن نواحی مختلف بدن برای حجم‌های بسیار بالاتر استفاده می‌شود.
- در چند درصد موارد می‌توانیم بگوییم برای لاغر شدن، این روش جایگزین مناسبی برای اصلاح روش زندگی است؟
ببینید، نکته بسیار مهمی که باید توجه داشت این است که ساکشن چربی‌ها جایگزین دائمی اصلاح روش زندگی نیست. کاهش وزن و داشتن هیکل مناسب به صورت دائمی به تغییر و اصلاح همیشگی رژیم غذایی و عادت‌های خوردن بستگی دارد. با لیپوساکشن چربی و سلول‌های حاوی آن از یک منطقه خاص برداشته می‌شود ولی اگر پرخوری ادامه یابد، منجر به رسوب چربی اضافی در نواحی از بدن غیر از محل درمان‌شده می‌شود.
- وجود کدام بیماری‌ها مانعی برای ساکشن چربی‌ها نیستند؟
وقتی بیمار به پزشک مراجعه می‌کند باید سابقه کاملی از بیماری‌های خود و داروی مصرفی را به پزشک خود اطلاع دهد. البته بیماری‌هایی مثل قند، فشار خون بالا، حتی بیماری‌های قلبی یا ریوی، همچنین مصرف داروهایی مثل کورتون ممانعتی برای عمل نیستند، بلکه بیمار قبل از عمل نیاز به ویزیت توسط متخصص بیهوشی مربوطه و نیز مشاوره توسط متخصص داخلی و قلب دارد تا جهت جراحی با اقدامات لازم آماده شود.
- در صورتی که بیمار قرص ضد بارداری مصرف کند، چطور؟
در صورت مصرف قرص ضد بارداری این دارو باید سه هفته قبل از عمل قطع شده و تا دو هفته بعد از عمل مصرف نشود. همچنین داروهایی مثل آسپیرین و ویتامین E از 10روز قبل از عمل باید قطع شوند.
- بیمار نیاز به بستری دارد؟
بستری شدن بستگی به چربی‌های ساکشن شده دارد که معمولا حجم‌های کمتر از 5 لیتر بعد از چند ساعت قابل ترخیص است. اگر حجم بیشتر بوده و یا فرد دچار بیماری‌های همراه باشد بهتر است شب را در بیمارستان بماند.
- بی‌حسی موضعی را برای انجام جراحی توصیه می‌کنید یا بیهوشی کامل؟
در اکثر موارد لیپوساکشن تحت بی‌حسی موضعی و با حمایت تیم بیهوشی که علائم حیاتی بیمار را مرتبا کنترل کرده و به وی آرامبخش و مسکن جهت تحمل راحت عمل تجویز می‌کنند انجام می‌گیرد. ولی در موارد کمی که حجم ساکشن وسیع بوده یا این عمل توام با عمل‌های جراحی دیگر مثلا جراحی شکم باشد و یا خود بیمار درخواست نماید، جراحی تحت بیهوشی کامل انجام می‌شود.
- تورم و کبودی ناشی از عمل تا چه مدتی وجود دارد؟
معمولا تورم تا شش هفته ادامه دارد و بعد از آن به تدریج فروکش می‌کند. کبودی سه تا چهار هفته ممکن است طول بکشد. برای همین باید گن توصیه شده از طرف جراح را حتما بپوشد تا تورم و کبودی به حداقل برسد. همچنین خارش، خشکی پوست و کاهش حس معمولا در روزهای اول بعد از عمل ایجاد می‌شود.
- کدام قسمت‌های بدن بیشتر تحت ساکشن چربی قرار می‌گیرند؟
توده‌های چربی در خانم‌ها بیشتر در نواحی باسن و اندام تحتانی و در درجه دوم در ناحیه شکم و پهلوها و در آقایان در ناحیه شکم است که بیشتر این نواحی تحت جراحی قرار می‌گیرند.
- در چند درصد موارد ممکن است چربی به ناحیه ساکشن شده برگردد؟
اگر ساکشن به درستی صورت گیرد معمولا چربی مجددا برنمی‌گردد ولی اگر بیمار به روش غلط زندگی خود مثل عدم فعالیت و پرخوری ادامه دهد، چربی در جاهایی به‌غیر از ناحیه ساکشن شده خودش را نشان می‌دهد.
- خیلی‌ها هنوز به عوارض ناشی از این عمل آگاه نیستند. در مورد عوارض ناشی از آن هم توضیح می‌دهید؟
عوارض این جراحی به دو دسته تقسیم می‌شوند. یک دسته عوارضی است که به دنبال هر عمل جراحی ممکن است پیش بیاید مثل خونریزی که مثال آن هم افراد با سابقه بیماری‌های خونی یا افرادی هستند که قبل از عمل آسپیرین مصرف می‌کنند و یا عفونت و آمبولی ریه.
دسته دوم عوارض مربوط به خود عمل است که شایع‌ترین آن بروز نامنظمی به صورت برجستگی و فرورفتگی است که نیاز به جراحی اصلاحی در 5 تا 15درصد موارد دارد.
- این عارضه در کدام یک از ساکشن‌ها بیشتر ایجاد می‌شود؟
در ساکشن‌های خیلی وسیع با حجم زیاد.
- انجام روتوش را چه زمانی شروع می‌کنید؟
معمولاً روتوش 6 تا 9 ماه بعد از عمل انجام می‌شود. البته ناگفته نماند که تغییرات رنگ پوست به صورت پر رنگ شدن یا تیرگی رنگ پوست نیز بعد از جراحی ممکن است رخ دهد که گاهی تا 18ماه بعد از عمل باقی می‌ماند و در موارد نادر ممکن است ماندگار شود. همچنین کاهش حس یا بی‌حسی تقریبا در همه موارد جراحی ایجاد می‌شود که بعد از 6 تا 9 ماه بهبودی پیدا می‌کند.
- علت ایجاد این همه عارضه چیست؟
علت اینکه ما این عوارض را در سطح جامعه می‌بینیم این است که لیپوساکشن بر خلاف تصور عمومی عمل جراحی ساده‌ای نیست که در هر شرایطی بتوان آن را انجام داد، بلکه احتیاج به متخصصانی دارد که حتماً دوره جراحی پلاستیک را گذرانده باشند.
متاسفانه ما شاهد این هستیم که در خیلی از موارد انجام این جراحی اصلا استاندارد نیست و توسط افرادی انجام می‌شود که با این عمل حتی آشنایی کافی ندارند. مسلماً وقتی یک نوع عمل جراحی توسط افراد زیاد و تحت شرایط غیر استاندارد انجام شود، عوارض آن نیز بیشتر خواهد بود. بنابراین مهمترین مساله، انتخاب درست جراح است.
لیپوساکشن باید توسط فوق تخصص جراحی پلاستیک و در مراکز کاملا مجهز و استریل توسط تیم مجرب بخصوص متخصص بیهوشی آشنا به این عمل انجام شود. در این شرایط لیپوساکشن یکی از بهترین و بی‌خطرترین عمل جراحی برای اصلاح کانتور بدن خواهد بود در غیر این صورت مثل روندی که الان در سطح جامعه زیاد دیده می‌شود، مسلما باید منتظر عوارض این جراحی باشیم.
- آماری از انجام لیپوساکشن در سطح کشور داریم؟
خیر، آمار دقیقی از میزان انجام این جراحی در سطح کشور نداریم. فقط می‌توانیم بگوییم بیشتر خانم‌ها به طرف انجام این عمل و هر عمل زیبایی دیگری گرایش دارند.
- مسلماً لیپوساکشن آخرین راه حل از بین بردن چربی‌ها نیست. یک پزشک در ابتدا باید چه توصیه‌هایی را به بیماری که مایل به انجام جراحی است بکند؟
معمولاً ما به این افراد که اکثرا چاق هستند توصیه می‌کنیم که ابتدا پیش متخصص تغذیه بروند. در صورتی که بیمار به وزن طبیعی برگردد، ولی همچنان در بدنش توده چربی وجود داشته باشد در این صورت باید بیمار ساکشن شود.
- شما اولین پزشک زن در رشته جراحی پلاستیک در ایران هستید. چرا تعداد جراحان پلاستیک زن در کشور ما این‌قدر کم است؟ مخصوصا که شاید خیلی خانم‌ها ترجیح دهند پیش جراحان خانم بروند.
ببینید، از تاسیس این رشته حدود 60 سال می‌گذرد و در این مدت تعداد کسانی که وارد این رشته در مقایسه با سایر رشته‌های پزشکی می‌شدند خیلی کمتر بودند. همچنین به خاطر سنگین بودن دوره‌های عملی و تئوری جراحی پلاستیک نیز بیشتر آقایان وارد این رشته می‌شدند. شاید تنها همین دلیل باشد که تا به حال استقبالی از رشته جراحی پلاستیک نزد پزشکان زن نشده است.
- در سطح جامعه به یک عده از بیماران زن برخورد می‌کنیم که به علت جراحی‌های پلاستیک مختلف دچار عوارض شدند و تقریبا حرف همه آنها این است که علت ایجاد این عوارض عدم دسترسی آنها به یک پزشک زن در این رشته بوده که آنها را مجبور کرده به پزشکان غیر متخصص مراجعه کنند. با توجه به اینکه مثلا شما الان 4سال است که در این رشته فارغ‌التحصیل شده‌اید چرا هنوز دانشگاه‌ها و وزارت بهداشت نسبت به جذب بیشتر زنان در این رشته اقدام جدی نکرده‌اند؟
مسلما در هر جامعه‌ای حق بیمار است که پزشک را خودش انتخاب کند ولی در جامعه ما متاسفانه با اینکه تقریبا در تمام رشته‌های پزشکی هم پزشک زن هست و هم مرد، ولی همچنان شاهد بی‌تفاوتی نسبت به این امر هستیم. به نظرم واقعا به دور از انصاف است که در جامعه شرایطی فراهم نشود که با توجه به استقبال بیماران خانم به پزشکان زن حداقل در این رشته، چنین امکانی برای آنها فراهم نشود.
